W lipcu br. znowelizowano prawo w zakresie zasad prowadzenia polityki rozwoju – do ustawy wprowadzono definicję strategii ponadlokalnej.  W przypadku miast wojewódzkich i gmin, powiązanych z nimi funkcjonalnie, posiadanie wspólnej strategii rozwoju może okazać się szansą na wypracowanie wspólnej polityki rozwoju, a także warunkiem dostępu do środków unijnych w ramach ZIT w kolejnym rozdaniu środków – na lata 2021-2027. Dodatkowo jednym z bardzo ważnych elementów strategii regionalnej, ponadlokalnej, a także lokalnej ma być model struktury funkcjonalno-przestrzennej.

Czym jest model struktury funkcjonalno-przestrzennej?

Model struktury funkcjonalno-przestrzennej to narzędzie które, ma prezentować projektowane strategiczne kierunki zmian rozwoju obszaru w odniesieniu do przestrzeni. Ma to posłużyć integralnemu traktowaniu zagadnień społeczno-gospodarczych
z przestrzennymi. Ideą twórców pomysłu jest, by model jako źródło  i nośnik ustaleń w negocjacjach gmin kształtował ich rzeczywistość rozwojową w układzie przestrzennym, w długookresowej perspektywie. Przykładowo może on obrazować strategiczne inwestycje celu publicznego, czy wytyczać uzgodnione standardy urbanistyczne. Daje szansę stworzenia podstawy do współpracy różnych podmiotów, funkcjonujących  w rzeczywistości lokalnej oraz wyposażenia samorządów w większe możliwości oddziaływania, jakie daje możliwość wspólnego przestrzennego zaplanowania działań rozwojowych.

Jakie są założenia modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej?

W obecnym systemie planowania możemy wyróżnić planowanie przestrzenne oraz społeczno-gospodarcze. Konsekwencją wprowadzenia modelu powinna stać się ich integracja, a docelowo dalsze zmiany prawne związane z dokumentami planistycznymi na poziomie kraju, województwa oraz gmin. W aktualnej sytuacji model nie wpłynie wprost na obowiązujące już dokumenty planistyczne gmin tj. miejscowe plany, natomiast poprzez zawarte w nim ustalenia i rekomendacje dla prowadzenia ponadlokalnej polityki przestrzennej, mógłby ułatwić podejmowanie decyzji w sprawie realizacji strategicznych inwestycji.

Jakie mogłyby być korzyści z wprowadzenia modelu dla Metropolii Krakowskiej, a jakie niosłoby to za sobą wyzwania?

Model wskazujący kierunki rozwoju przestrzennego dla Metropolii Krakowskiej z pewnością uprościłby inteligentne zarządzanie całym obszarem, jednak jego stworzenie to nie lada wyzwanie. Jest to zadanie szczególnie istotne w kontekście planowania inwestycji, tworzenia lokalnych specjalizacji gmin, czy też zachowywania odpowiednich proporcji w planowaniu przestrzennym, szczególnie na stykach gmin. By mogła powstać baza do modelu konieczna zatem będzie integracja istniejących gminnych baz danych, czy zaangażowanie wielu partnerów i ekspertów.

Bez wątpienia pozwoliłoby to wzmocnić współpracę oraz wpłynąć na zmianę myślenia o rozwoju przez pryzmat potrzeb nie tylko własnej gminy, ale także całego obszaru. Stanowiłoby to odpowiedź na współczesne wyzwania i pojawiające się trendy rozwojowe w UE w odniesieniu do adresowania różnego rodzaju wsparcia finansowego. Prace nad modelem  w formule negocjacji mogłyby ograniczyć skalę konfliktów przestrzennych związanych z przebiegiem lub przyszłą lokalizacją strategicznych inwestycji ponadlokalnych mogących się wzajemnie wykluczać. Wreszcie działania te mogłyby wpłynąć na ujednolicenie zasad gospodarki przestrzennej oraz poprawę ładu przestrzennego Metropolii Krakowskiej. Z kolei dla inwestorów niewątpliwą korzyścią z wprowadzenia modelu byłaby możliwość łatwiejszego porównywania między sobą danych przestrzennych w poszczególnych gminach Metropolii Krakowskiej.