Dla rozwoju i jakości życia młodego człowieka niebagatelne znaczenie ma wybór szkoły ponadpodstawowej, a w dalszej perspektywie – zawodu. W kontekście zmieniającej się rzeczywistości decyzja w tym zakresie to ogromne wyzwanie dla uczniów i ich rodziców. Z tego względu niezbędne jest odpowiednie wsparcie, w tym dobrze realizowane doradztwo zawodowe, które przygotuje młodzież do funkcjonowania na zmiennym i konkurencyjnym rynku pracy. Możliwości współpracy ponadlokalnej na tym polu były głównym tematem II Forum Edukacji Metropolii Krakowskiej, które odbyło się 6 lipca 2022 r.

Doradztwo zawodowe obowiązkiem szkół:

Od 2018 r. placówki oświatowe (z wyłączeniem szkół artystycznych) są zobowiązane do organizacji doradztwa zawodowego na wszystkich etapach edukacji. Realizowane jest ono podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz w ramach wizyt zawodoznawczych mających na celu poznanie środowiska pracy w wybranych zawodach. Zobowiązanie to reguluje art. 26a ustawy Prawo oświatowe. Sposób organizacji doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia, a także współdziałania szkoły z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo szkoły określają w swoich statutach.

Jak to się robi w Niepołomicach?

Przykładem rozwiązania wychodzącego poza wymogi ustawowe jest kompleksowe ujęcie tego zagadnienia w Szkole Podstawowej nr 2 im. Króla Kazimierza Wielkiego w Niepołomicach. Jeszcze w 2017 r. placówka opracowała strategię realizacji działań w tym obszarze, której istotnym elementem jest Program doradztwa zawodowego pn. „Postaw na przyszłość”.

Czynnikiem wyróżniającym działania w obszarze wsparcia orientacji zawodowej młodzieży niepołomickiej jest szeroka współpraca szkół ze środowiskiem pracodawców, w tym z firmami działającymi w ramach Niepołomickiej Strefy Inwestycyjnej.

Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego obejmuje ogół działań mających na celu prawidłowe przygotowanie uczniów do podejmowania decyzji i wyborów co do edukacji, a następnie planów zawodowych. Fundamentem WSDZ są celowe, systematyczne i zaplanowane działania podejmowane przez szkołę w sposób spójny, zgodnie z programem na każdy rok szkolny. Powołany jest zespół doradztwa zawodowego, który pracuje na rzecz uczniów i rodziców, angażując w działania nie tylko kadrę nauczycielską i doradców specjalistycznych, ale także kadrę pomocniczą, samorząd uczniowski, rodziców oraz instytucje partnerskie. 

Inspirujące rozwiązania:

Dobre praktyki Gminy Niepołomice były inspiracją do dyskusji podczas II Forum Edukacji. Dotyczyła ona możliwości współpracy ponadlokalnej w obszarze orientacji zawodowej uczniów szkół podstawowych. – Doradztwo edukacyjnozawodowe pojawiło się w naszych szkołach około 2011 roku. GminaNiepołomice wspierała działania szkół i stwarzała możliwości, aby młodzi ludzie mogli poznać współczesny rynek pracy, np. organizując „Targi Pracy i Kariery”. Odwiedzający je mogli porozmawiać z przedstawicielami firm działających w strefie przemysłowej, poznać oferty pracy, spotkać się z doradcą zawodowym z Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej – relacjonował podczas Forum Michał Hebda, zastępca Burmistrza Gminy Niepołomice. – Kolejnym ważnym w tamtych latach działaniem był adresowany do gimnazjalistów projekt „Otwarta firma: pracownik - przedsiębiorca - przedsiębiorstwo”, którego celem było budowanie pozytywnych relacji z lokalnymi firmami – wyjaśnił. Jak podkreślała Anna Kokoszka, doradca zawodowy w SP nr 2 w Niepołomicach, prezentując uczestnikom Forum Program „Postaw na przyszłość”, WSDZ służy przede wszystkim rozwojowi młodzieży. – W ramach WSDZ staramy się stworzyć uczniom jak najlepsze warunki do rozwoju osobistego, do poznania własnego potencjału i spróbowania swoich sił na wielu płaszczyznach związanych z rynkiem pracy – tłumaczyła.

Wśród licznych działań w zakresie wspierania orientacji zawodowej prezentowanych przez przedstawicieli Gminy Niepołomice największe zainteresowanie uczestników Forum wzbudziły: 

• szczegóły nawiązywania współpracy z pracodawcami i organizacji Targów Edukacyjnych;
• wykorzystanie dla celów wspierania orientacji zawodowej Młodzieżowej Rady Miejskiej;
• debaty oksfordzkie jako instrument kształtowania umiejętności niezbędnych na rynku pracy;
• rozwiązania dotyczące monitoringu losów absolwentów. 

Współpraca ponadlokalna:

Bazując na doświadczeniach Gminy Niepołomice, uczestnicy Forum Edukacji podczas prac warsztatowych stworzyli modelowe rozwiązania wspierające rozwój orientacji zawodowej uczniów Metropolii Krakowskiej, możliwe do wdrożenia w ramach współpracy ponadlokalnej. Zaproponowane instrumenty współpracy to m.in. mobilne miasteczko zawodów, metropolitarna sieć doradców zawodowych, baza firm otwartych na współpracę z instytucjami oświatowymi, ponadlokalne targi edukacyjne czy wizyty studyjne umożliwiające poznanie innowacyjnych rozwiązań. Podczas II Forum Edukacji zasygnalizowana została potrzeba wspólnego działania na rzecz rozwiązań prawnych podnoszących efektywność działań w obszarze doradztwa zawodowego. Realną szansę stanowi przyjęty w sierpniu przez Radę Ministrów „Plan działań w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego na lata 2022-2025”, który zakłada m.in. konieczność aktywnego zaangażowania samorządów lokalnych przez samorząd wojewódzki w opracowanie programów wdrażania Zintegrowanej Strategii Umiejętności oraz priorytetowych kierunków kształcenia w regionach.