Metropolia Krakowska gminy:

Obszar Metropolii Krakowskiej, został wyznaczony w związku z wdrożeniem na terenie województwa małopolskiego instrumentu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w 2014 roku. Zawiązanie przez samorządy wspólnego Związku ZIT, jako nowej formuły współpracy samorządów, umożliwiło wyjście poza sztywne granice administracyjne samorządów i zwiększenie oddziaływania realizowanych przedsięwzięć. Ze względu na fakt, iż w dokumentach strategicznych i planistycznych, wyznaczających kierunki polityki regionalnej i zagospodarowania obszarów na różnych szczeblach współistnieje wiele pojęć i delimitacji, należy tu jednoznacznie podkreślić, iż przedmiotowa strategia ponadlokalna dotyczy obszaru Metropolii Krakowskiej, czyli 15 gmin.

W skład obszaru wchodzą miasto Kraków oraz najintensywniej powiązane z nim w ujęciu funkcjonalnym gminy: Biskupice, Czernichów, Igołomia–Wawrzeńczyce, Kocmyrzów–Luborzyca, Liszki, Michałowice, Mogilany, Niepołomice, Skawina, Świątniki Górne, Wieliczka, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki. Pod względem administracyjnym w Metropolii Krakowskiej znajdują się: 1 gmina miejska, 10 gmin wiejskich oraz 4 gminy miejsko-wiejskie. Oprócz Krakowa w skład Metropolii Krakowskiej wchodzą jeszcze 4 miasta: Niepołomice, Skawina, Świątniki Górne i Wieliczka.

Metropolia Krakowska mapa:

Łączna powierzchnia Metropolii Krakowskiej wynosi ok. 127 500 ha, z czego ok. 26% zajmuje miasto Kraków, a pozostałe 74% - strefa podmiejska. Obszar ten charakteryzuje się stosunkowo wysoką gęstością zaludnienia, odpowiadającą wysoko zurbanizowanym obszarom Polski – mediana dla obszaru to 267 osób na km2, przy gęstości zaludnienia w Krakowie wynoszącej 2384 osób na km2.

Relacje pomiędzy pojęciami dotyczącymi obszaru Metropolii Krakowskiej:

W dokumentach strategicznych i planistycznych wyznaczających kierunki zagospodarowania obszarów oraz polityki regionalnej na różnych szczeblach współistnieje wiele pojęć i delimitacji, które utrudniają jednoznaczne zdefiniowanie i określenie zasięgu Metropolii Krakowskiej czy Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego. W praktyce, różne kryteria uwzględniane w delimitacji skutkują różnymi zasięgami wyznaczanych obszarów. Najistotniejsze obszary, istniejące równolegle z KrOF to Krakowski Obszar Metropolitalny (KOM) i Miejski Obszar Funkcjonalny (MOF) Krakowa.

W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Miejski Obszar Funkcjonalny (MOF) to ciągły przestrzennie układ osadniczy, obejmujący „zwarty obszar miejski oraz powiązaną z nim funkcjonalnie strefę zurbanizowaną”. W dokumencie wskazano cztery typy MOF, w zależności od rangi ośrodków miejskich stanowiących ich rdzenie (ośrodki wojewódzkie, w tym metropolitalne; regionalne; subregionalne i lokalne). W KPZK wyznaczono ośrodki metropolitalne w oparciu o funkcję, jaką pełnią w systemie osadniczym, doprecyzowując jednocześnie kryteria, które musi spełniać ośrodek miejski, wokół którego powstaje obszar metropolitalny. Kraków posiada wszystkie wskazane w dokumencie cechy metropolitalności. W KPZK nie została jednak podjęta próba delimitacji granic miejskich obszarów funkcjonalnych. Zasięg MOF Krakowa został wyznaczony w przygotowanej na potrzeby przyjętych w KPZK2030 oraz Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego założeń delimitacji MOF ośrodków wojewódzkich. Ma on większy zasięg niż Metropolia Krakowska (KrOF) czy KOM. Obejmuje rdzeń, czyli Kraków oraz 22 gminy w powiatach: krakowskim (Czernichów, Iwanowice, Jerzmanowice-Przeginia, Kocmyrzów-Luborzyca, Krzeszowice, Liszki, Michałowice, Mogilany, Skała, Skawina, Świątniki Górne, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki), wielickim (Biskupice, Wieliczka, Niepołomice, Gdów, Kłaj) i myślenickim (Dobczyce, Myślenice, Siepraw). Uwzględnione powiązania między gminami obszaru funkcjonalnego a rdzeniem przejawiają się w aspektach: funkcjonalnym (dojazdy do pracy i migracje stałe), społeczno-gospodarczym i morfologicznym.

Krakowski Obszar Metropolitalny (KOM) został wyznaczony w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego. U podstaw delimitacji leżało dążenie do wyznaczenia obszarów spójnych gospodarczo, demograficznie, krajobrazowo oraz pod względem zagospodarowania przestrzennego i kierunków rozwoju. KOM obejmuje miasto centralne (metropolię) Kraków oraz 16 sąsiadujących z nim gmin, położonych na obszarze 2 powiatów: krakowskiego i wielickiego. Tak wyznaczony KOM ma o wiele mniejszy zasięg niż zatwierdzony w PZP województwa obowiązującym od 2003 roku . Wówczas KOM obejmował 51 gmin, w tym miasto Kraków, wszystkie gminy powiatów: krakowskiego, myślenickiego i wielickiego, prawie wszystkie gminy powiatów: bocheńskiego i proszowickiego oraz część gmin powiatów: wadowickiego, olkuskiego i miechowskiego. Do tak wyznaczonego KOM odnosi się Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa w części sytuującej miasto na tle województwa, operując pojęciami obszar metropolitalny i aglomeracja krakowska.

W statystyce publicznej funkcjonuje również Podregion Krakowski, który obejmuje gminy powiatów: bocheńskiego, krakowskiego, miechowskiego, myślenickiego, proszowickiego, wielickiego. Osobno traktowane jest miasto Kraków – jako Podregion Miasto Kraków.

Tabela 2. Porównanie wybranych delimitacji obszarów funkcjonalnych i metropolitalnych

Objaśnienia: 1 - wg PZP WM uchwalonego w 2018 roku; 2 - wg PZP WM uchwalonego w 2003 roku; 3 - wg Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich; 4 - Stowarzyszenie „Metropolia Krakowska.

Obszar Metropolii Krakowskiej w Strategii Metropolia Krakowska 2030:

Obszar Metropolii Krakowskiej wskazany w Strategii Metropolia Krakowska 2030 pokrywa się z partnerstwem powołanym w ramach Stowarzyszenia Metropolia Krakowska. Należy nadmienić, że zasięg Metropolii Krakowskiej jest mniejszy od optymalnego zasięgu Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Krakowa wyznaczonego w Strategii Rozwoju Województwa "Małopolska 2030" jako obszar strategicznej interwencji. Niemniej, aktualnie jedyną formą zinstytucjonalizowanej współpracy, działającą w optymalnym zasięgu MOF Krakowa wskazanym w Strategii "Małopolska 2030" jest Stowarzyszenie Metropolia Krakowska. Gminy członkowskie SMK na tej bazie wspólnie zadecydowały i wyraziły wolę stworzenia strategii ponadlokalnej, w tym modelu struktury funkcjonalno -przestrzennej jako obligatoryjnego elementu, łącząc planowanie strategiczne z planowaniem przestrzennym w trybie zgodnym z ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Jednocześnie, jednym z kluczowych kierunków działań zawartych w strategii ponadlokalnej jest budowanie trwałych relacji Metropolii Krakowskiej z otoczeniem zewnętrznym, w tym przede wszystkim tworzenia podstaw systemowej współpracy z gminami i powiatami wyrażającymi wolę współpracy z Metropolią Krakowską. Powyższe wynika również wprost ze Statutu SMK i znalazło swoje odzwierciedlenie w celach szczegółowych dokumentu strategicznego. Jednocześnie ewentualne zmiany obszaru Metropolii Krakowskiej wymagają zarówno woli gmin, które chcą przystąpić do stowarzyszenia jak i zgody organów Stowarzyszenia.